Chuyển đổi số là quá trình thay đổi tổng thể và toàn
diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất
dựa trên các công nghệ số.
Quá trình thay đổi
tổng thể và toàn diện là gì?
Tổng thể nghĩa là mọi bộ phận. Toàn diện nghĩa
là mọi mặt. Đây là sự sáng tạo phá hủy, mang tính tiến hóa. Một ví dụ minh họa
rõ nét nhất điều này là quá trình thay đổi từ con nhộng thành con bướm, khi con
ngài tự vận động, xé rách cái kén, thành con bướm bay lên. Đây cũng là sự khác
biệt giữa ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Ứng dụng công nghệ
thông tin là tối ưu hóa quy trình đã có, theo mô hình hoạt động đã có, để cung
cấp dịch vụ đã có. Còn chuyển đổi số là thay đổi quy trình mới, thay đổi mô
hình hoạt động mới, để cung cấp dịch vụ mới hoặc cung cấp dịch vụ đã có theo
cách mới.
Britannica là một công ty kinh doanh theo mô
hình bán sách bách khoa toàn thư có chất lượng nội dung cao, phục vụ giáo dục.
Britannica đã có gần 250 năm tồn tại bằng cách bán bộ sách bìa bọc da dày 32
tập. Britannica ứng dụng công nghệ thông tin bằng cách số hóa tài liệu của mình
và xuất bản dưới dạng đĩa CD. Còn khi thực hiện chuyển đổi số, Britannica đã
dừng xuất bản sách, dừng in đĩa CD, thay đổi mô hình kinh doanh bán sản phẩm
thành mô hình kinh doanh bán dịch vụ truy cập trực tuyến đến kho nội dung của
mình. Trong suốt quá trình đó, Britannica vẫn giữ được sứ mạng cốt lõi là chất
lượng nội dung cao, phục vụ giáo dục.
Công nghệ số là gì?
Trong cuộc sống, con người giao tiếp với nhau
bằng tín hiệu tương tự, biểu diễn dưới dạng giọng nói. Còn trong môi trường số,
các thiết bị tính toán giao tiếp với nhau bằng tín hiệu số, biểu diễn dưới dạng
tín hiệu nhị phân là 0 và 1. Công nghệ số, hiểu theo nghĩa rộng, là công nghệ
xử lý tín hiệu số, hay công nghệ thông tin.
Còn trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp
lần thứ tư, công nghệ số, hiểu theo nghĩa hẹp, là một bước phát triển cao hơn
của công nghệ thông tin, cho phép tính toán nhanh hơn, xử lý dữ liệu nhiều hơn,
truyền tải dung lượng lớn hơn, với chi phí rẻ hơn. Chiếc điện thoại thông minh
hiện nay có năng lực tính toán cao hơn gấp hàng nghìn lần so với chiếc máy chủ
điều khiển phóng tàu Apollo lên mặt trăng cách đây hơn 50 năm. Chính sự phát
triển đột phá này của công nghệ đã cho phép chuyển đổi số một cách tổng thể và
toàn diện mà trước kia không thể làm được.
Hơn 30 năm qua, chúng ta đã và đang chứng kiến
3 làn sóng công nghệ, mỗi làn sóng kéo dài khoảng 15 năm.
Làn sóng thứ nhất, từ năm 1985 đến năm 1999,
gắn với sự phổ biến của máy vi tính, có thể tạm gọi là làn sóng số hóa thông
tin, chuyển các tài liệu từ bản giấy sang bản điện tử.
Làn sóng thứ hai, từ năm 2000 đến năm 2015,
gắn với sự phổ biến của Internet, điện thoại di động và mạng viễn thông di
động, có thể tạm gọi là làn sóng số hóa quy trình nghiệp vụ, tin học hóa các
quy trình nghiệp vụ để nâng cao năng suất, hiệu quả.
Làn sóng thứ ba, được cho là từ năm 2015 và dự
báo kéo dài đến năm 2030, gắn với sự phát triển đột phá của công nghệ số, có
thể tạm gọi là làn sóng chuyển đổi số, đưa toàn bộ các hoạt động từ xã hội thực lên
không gian mạng, từ môi trường truyền thống lên môi trường số.
Bốn công nghệ số tiêu biểu thúc đẩy chuyển đổi
số là trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật, dữ liệu lớn, điện toán đám mây. Ngoài
ra, chuỗi khối cũng là một công nghệ số quan trọng của chuyển đổi số.